Γράφει η ΤΖΕΝΝΥ Π. ΣΙΑΜΑΛΕΚΑ
Εκείνο το ανοιξιάτικο πρωινό στο λιμάνι της Ρόδου (εκεί που βρίσκεται το σημερινό Μαντράκι) είχε μαζευτεί μεγάλο πλήθος! Το λιμάνι ήταν ξακουστό σ’ όλη τη Μεσόγειο και είχε διαδραματίσει σημαντικό ρόλο, τόσο σε πολεμικές επιχειρήσεις, που είχαν εμπλακεί οι Ροδίτες κατά καιρούς… αλλά πολύ περισσότερο στην καταξίωση του νησιού σαν μια μεγάλη ναυτική δύναμη.
Αυτός ήταν κι ο λόγος, που όταν στα 305 π.Χ. ο Δημήτριος ο Πολιορκητής προσπάθησε – ανεπιτυχώς – να καταλάβει την πόλη, οι Ροδίτες νικητές αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν όλες τις πολιορκητικές μηχανές, που είχαν εγκαταλειφθεί στην περιοχή, για την ανέγερση ενός μεταλλικού Κολοσσού, που θα φρουρούσε την είσοδο του Βόρειου λιμανιού, εκεί που σήμερα βρίσκεται το φρούριο του Αγίου Νικολάου... (το έργο αυτό τέλειωσε γύρω στα 292 π.Χ. και συγκαταλέχτηκε ανάμεσα στα Επτά Θαύματα του Κόσμου. Όμως το 227 π.Χ. ένας σεισμός κομμάτιασε στα δύο τον Κολοσσό, στο ύψος των γονάτων. Παρέμεινε έτσι μέχρι το 653 μ.Χ. όταν οι Άραβες κατέλαβαν την πόλη και πούλησαν τα τεμάχια σ’ ένα Σύρο έμπορο, που χρησιμοποίησε, άκουσον – άκουσον – εννιακόσιες καμήλες για να τα μεταφέρει).
Όμως ας επανέλθουμε στο πολύβουο λιμάνι τον Απρίλη του 55 π.Χ. Εκείνη την ημέρα ο καιρός ήταν έξοχος! Κι η θάλασσα μπουνάτσα. Λίγες μέρες πριν είχε πιάσει λιμάνι ένα από τα μεγαλύτερα πλοία της εποχής. Ήταν εμπορικό και είχε χωρητικότητα 300 τόννους.
Πολλά ακούστηκαν στο νησί γι’ αυτό το πλοίο. Μετέφερε, λέει, αμύθητους θησαυρούς... Από καλοδουλεμένα ολόχρυσα κοσμήματα... πουγκιά με πολύτιμους λίθους, κάσες με αργυρά και χρυσά νομίσματα... περίτεχνα αγάλματα, από μάρμαρο Παριανό... χάλκινα ξίφη στα θηκάρια τους... χάλκινες κλίνες κι ανάκλιντρα... αμφορείς και πολυτελή γυάλινα σκεύη... λαγύνοι γεμάτοι από μυρωδάτα εκλεκτά κρασιά και λάδια... κι ότι βάλει ο νους σου. Όμως όλα αυτά δεν εντυπωσίαζαν τους Ροδίτες. Ήταν συνηθισμένοι να βλέπουν να διακινούνται στο λιμάνι τους αγαθά λογιών-λογιών... Και τα πλοία να πηγαινοέρχονται καθημερινά... Άλλο ήταν αυτό που τροφοδοτούσε την περιέργειά τους. Το συγκεκριμένο πλοίο, που είχε ξεκινήσει από την Έφεσσο και είχε προορισμό τους Ποτίολους, κοντά στη Ρώμη, μετέφερε ένα καινούργιο αντικείμενο πλοήγησης, ένα παράξενο μηχανισμό, που ούτε οι Ροδίτες, ούτε οι Αθηναίοι, ούτε οι Ρωμαίοι γνώριζαν ίσαμε τότε. Αργότερα ονομάστηκε: ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ.
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι ο αρχαιότερος πολυσύνθετος αστρονομικός φορητός υπολογιστής, με τον οποίο προσδιορίζονταν οι θέσεις του Ήλιου, της Σελήνης και πέντε γνωστών κατά την αρχαιότητα πλανητών. Περιελάμβανε οδοντωτούς τροχούς, κλίμακες, άξονες και δείκτες. Ήταν πυξίδα και αστρολάβος μαζί. Αλάνθαστο ημερολόγιο, που προσδιόριζε με ακρίβεια τον χρόνο τέλεσης των αγώνων στην Ολυμπία, τη Νεμέα, τα Ίσθμια, τους Δελφούς και τη Δωδώνη.
Ήταν ένα Ελληνικό τεχνολογικό επίτευγμα που βασίζονταν στα «Μηχανικά» του Αριστοτέλη.
Γι’ αυτό λοιπόν το λόγο, αστρονόμοι, φιλόσοφοι και μαθηματικοί και άλλοι πολλοί περίεργοι, μαζεύτηκαν από νωρίς στο λιμάνι και περίμεναν υπομονετικά, να μπουν στο πλοίο, για να δουν από κοντά και να θαυμάσουν, αυτόν τον πρωτόγονο ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Στο μεταξύ, μεγάλος αριθμός δούλων, εργάζονταν ασταμάτητα, για να ολοκληρωθεί η φόρτωση, να ταχτοποιηθούν οι προμήθειες και να ελεγχθούν σχολαστικά τα ύφαλα και η καρίνα.
Σ’ αυτή την υπόθεση παίζονταν πολλά λεφτά και τα λάθη απαγορεύονταν.
Το πλοίο όπως ήδη είπαμε είχε προορισμό τη Ρώμη. Για την ακρίβεια τους Ποτίολους στην εύφορη πεδιάδα της Καμπανίας. Στην Καμπανία βλέπεις, είχαν τις χλιδάτες βίλες τους οι εύποροι Ρωμαίοι. Όλο το εμπόρευμα προορίζονταν γι’ αυτούς. Πλήρωναν καλά και παράγγελναν στους Έλληνες καλλιτέχνες και τεχνίτες, ότι τραβούσε η ψυχή τους... από κοσμήματα κι αγάλματα μέχρι φρουτιέρες και ανάκλιντρα.
Το μεσημεράκι οι ετοιμασίες ολοκληρώθηκαν. Οι επισκέπτες κατέβηκαν στη στεριά εντυπωσιασμένοι. Οι κωπηλάτες πήραν θέσεις. Τα πανιά ανοίχτηκαν. Και το πολυάριθμο πλήρωμα παρατάχτηκε στο κατάστρωμα, μαζί με τους ταξιδιώτες για να αποχαιρετήσουν – τελευταία φορά – τη Ρόδο κι όλους αυτούς, που τους αγνάντευαν από το λιμάνι.
Αρκετούς αιώνες αργότερα, ένα άλλο πλοίο, εντυπωσιακό, αβύθιστο, με πανάκριβα εμπορεύματα, θα σαλπάριζε την ίδια περίπου εποχή, από το Σάουθαμπτον, για την Νέα Υόρκη. Όλοι ξέρουμε το όνομά του. Ήταν ο Τιτανικός. Αντίθετα, το εμπορικό πλοίο στο οποίο αναφερόμαστε δεν γνωρίζουμε, ούτε πώς λέγονταν, ούτε ποιον είχε καπετάνιο. Γνωρίζουμε μόνο με ακρίβεια τι μετέφερε και πότε. Γνωρίζουμε ακόμη, ότι μετά τη Ρόδο έπιασε Δήλο κι ύστερα νότιο Πελοπόννησο. Εκεί έγινε το ναυάγιο. Κοντά στ’ Αντικύθηρα.
Πιθανόν να βρήκε καιρό... Πιθανόν να υπήρξε κάποιο ρήγμα... ένας κακός χειρισμός του τιμονιού... ένα μεγάλο πλευρικό κύμα... Γεγονός είναι ότι το πλοίο βυθίστηκε, μαζί με το τεράστιας πολιτιστικής αξίας φορτίο του.
Σε βάθος 52 μέτρων κράτησε καλά φυλαγμένα τα μυστικά του, μέχρι που το εντόπισαν στις αρχές του 1900 οι σφουγγαράδες της Σύμης.
Το ναυάγιο των Αντικυθήρων έγινε αφορμή να εγκαινιασθεί στην Ελλάδα, η ενάλια αρχαιολογία.
Το πολεμικό πλοίο «Μυκάλη» μαζί με τους σφουγγαράδες από τη Σύμη, επιχείρησαν στο διάστημα 1900 με 1901 και ανέλκυσαν τους πρώτους αρχαιολογικούς θησαυρούς, με προεξέχοντα τον εκπληκτικό «Έφηβο των Αντικυθήρων».
Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1976, η αρχαιολογική υπηρεσία με τη βοήθεια του ωκεανογραφικού πλοίου του J. Y. Cousteau, το «Καλυψώ», ολοκλήρωσε τις έρευνες και έφερε στην επιφάνεια, μεγάλης σπουδαιότητος αντικείμενα.
Σήμερα όλα τα ευρήματα από το ναυάγιο, μαζί με τον περίφημο «Μηχανισμό των Αντικυθήρων» παρουσιάζονται σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκθεση, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Ηθικό δίδαγμα:
Όταν περνάμε από την Αθήνα, έστω και για λίγες μέρες· είναι καλύτερα – ειδικά για τα παιδιά – να επισκέπτονται πρωτίστως το Μουσείο και την Ακρόπολη... και δευτερευόντως το «Allou Fun Park».
http://www.youtube.com/watch?v=rSmzShpLuQU
